Okluzija je pojam latinskog porekla, nastao od latinske reči occludere, koja u bukvalnom prevodu znači – zatvoriti, a sam pojam podrazumeva specifičnu vrstu zatvaranja.
Sadržaj (otvori)
U našem jeziku se takođe prihvatila kao određena vrsta zatvaranja ili sprečavanja. Sam pojam je prisutan u raznim naučnim oblastima, a naročito u medicini (oftamologiji), stomatologiji, hemiji, fizici i lingvistici.
Okluzija u medicini (oftamologiji)
Medicina termin okluzije upotrebljava na primeru okluzije oka, koja podrazumeva zatvaranje oka zavojem usled neke od povreda, upala ili operacija.
Takođe, okluzija u medicine podrazumeva i posebnu metodu lečenja kod kratkovidosti.
U oftamologiji se razlikuju tri vrste okluzija, a to su: direktna, inverzna i alternativna okluzija.
Direktna okluzija podrazumeva zatvaranje zdravog oka da bi se pojačalo fiksiranje kratkovidom oku.
Inverzna okluzija podrazumeva zatvaranje zdravog oka.
Alternativna okluzija podrazumeva naizmenično pokrivanje zdravog i kratkovidog oka.
Takođe, okluzijom oka se smatra i infarkt oka, do kojeg dolazi kada okluzije (zakrčenja) vena i arterija izazovu poremećaj vida.
Sam tip okluzije se kategoriše u odnosu na njegovu lokaciju, tako se razlikuje:
- Okluzija perifernih retinalnih arterija (BRAO),
- Okluzija perifernih retinalnih vena (BRVO),
- Okluzija centralne retinalne arterije (CRAO) i
- Okluzija centralnih retinanih vena CRVO).
Okluzija retinalnih arterija nastaje usled krvnog ugruška, a sam uzrok predstavlja tromb ili embolija koji se odvoji od centralne arterije u vratu (karotide) ili jedne od komora srca. Oštrina vida i njen gubitak u velikoj meri zavisi od toga da li je poremećen tok krvi u arteriji ili je prisutan otok žute mrlje. Više od 80 % osoba sa ovom vrstom okluzije će vratiti oštrinu vida od 20 / 40 ili bolje, a ostatak će imati distorziju ili primetne probleme sa vidom, kao što su “slepe tačke”.
Osobe koje imaju okluziju retinalnih vena uglavnom imaju skraćeni vid, gubitak perifernog vida, izobličen vid ili poneke slepe tačke. Ova vrsta okluzije uključuje samo jedno oko i najčešća je kod osoba koje pate od hipetrtenzije ili dijabetesa. Osnovni uzrok ove vrste okluzije je lokalizovan razvoj tromba u retinalnim venama u toku arteroskleroze u susednim manjim arterijama.
Do okluzije centralne retinalne arterije dolazi uglavnom usled iznenadnim gubitkom vida na jedno oko, dok ovom stanju može prethoditi epizoda gubitka vida, tzv. amaurosis fugax. Osnovni uzrok ove vrste okluzije je uglavnom embolija ili tromb iz vratne arterije ili arterije srca. Najčešće se naziva još i – “šlog oka”.
Okluziji centralnih renitalnih vena takođe prethodi iznenadni i bezbolni gubitak vida, koji može biti slabiji ili jači i najčešće prati osobe koje imaju problema sa visokim krvnim pritiskom. Razlikuju se dve vrste ove okluzije i to su: ishemijska (slab dotok krvi praćen slabim vidom) i neishemijska (bolji vid pri prvom pregledu).
Okluzija u stomatologiji
Okluzija u stomatologiji se upotrebljava kroz tzv. okluziju zuba. U protetici, okluzija podrazumeva kontakt okluznih površina zuba u toku oralnih funkcija (preklapanjem i zatvaranjem zuba u toku osnovnih položaja i kretanjem donje vilice). Razlikuju se razne vrste okluzija u stomatologiji, u koje spadaju: fiziološka (uravnotežena), centralna, funkcijska, habitualna (uobičajena) i poremećena (malokluzija).
Okluzalna ravnoteža kojoj je svrha da se uspostave funkcionalni odnosi koji su stimulativni za paradoncijum, obavljaju se na sledeće načine: preoblikovanjem zuba pomoću brušenja, izradom zubnih nadoknada, ortodontskim pomeranjem zuba, vađenjem zuba i ortognatnom hirurgijom. Cilj same okluzalne terapije podrazumeva uspostavljanje i održavanje stabilnosti donje vilice.
Okluzija u hemiji i fizici
Okluzija u oblastima hemije i fizike obuhvata uklapanje čvrstih materija, plinova ili tečnosti u određeno čvrsto telo. Ovaj postupak se naziva – okludiranje. Tako, na primer, metali u toku procesa proizvodnje okludiraju plinove.
Okluzija u lingvistici
U lingvistici predstavlja fonetski pojam zatvaranja vazduha u usnoj duplji, prilikom izgovora određenih glasova. Na primer, kada se izgovara slovo V, dešava se delimična (zatvaranje usana), dok se kod slova P, T, L, K dešava potpuno zatvaranje strujanja, tj. protoka vazduha.